Διορισμοί αναπληρωτών και προβλήματα.

Διορισμοί αναπληρωτών: Μακριά από τον τόπο διαμονής τους – Ένα αναπόφευκτο δράμα!

Μια ιστορική εισαγωγή..

Στην Ελληνική εκπαίδευση, οι διορισμοί αναπληρωτών αποτελούν ένα τεράστιο πρόβλημα, ένα ζήτημα που μοιάζει να μην βρίσκει ποτέ λύση. Δάσκαλοι και καθηγητές, οι οποίοι μόλις έχουν καταφέρει να βρουν μια θέση στο σύστημα, καλούνται να μετακινηθούν χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο τους, αφήνοντας πίσω την οικογένεια, τους φίλους και την ίδια τους τη ζωή. Τι συμβαίνει όταν οι ανάγκες της εκπαίδευσης συγκρούονται με τις ανάγκες του ανθρώπου; Όταν το κράτος προσπαθεί να καλύψει τις κενές θέσεις με αδιαφορία για την ανθρώπινη πλευρά της υπόθεσης; Το αποτέλεσμα είναι αναμφισβήτητα προβληματικό.

Η Αιτία – Ανάγκες που δεν λαμβάνουν υπόψη την ανθρώπινη διάσταση

Αν και το Υπουργείο Παιδείας καλεί σε γενναία μετακίνηση των εκπαιδευτικών για να καλύψει τα κενά σε απομακρυσμένα σχολεία, δεν φαίνεται να καταλαβαίνει τις δυσκολίες που έρχονται μαζί με την απόφαση αυτή. Οι δάσκαλοι, οι οποίοι είναι συνήθως αναγκασμένοι να πηγαίνουν σε περιοχές μακριά από την οικογένειά τους, βυθίζονται σε καταστάσεις που δεν έχουν καμία σχέση με την ιδέα της εκπαίδευσης που όλοι θέλουμε να διατηρήσουμε: μια διαδικασία που αναδεικνύει και ενδυναμώνει τον άνθρωπο.

Τα ανεπίλυτα προβλήματα – Μια πραγματικότητα που πονούσε από πριν

1. Συνθήκες διαβίωσης: Η απομόνωση είναι οικεία
   «Πώς να συνυπάρξεις με την απομόνωση όταν η δουλειά σου εξαρτάται από αυτή;» λέει η Μαρία, μια αναπληρώτρια δασκάλα από την Αθήνα, η οποία μετακινήθηκε σε ένα χωριό στην Ήπειρο. «Τα βράδια είναι ησυχία. Μοναξιά. Δεν υπάρχει τίποτα για να με κρατήσει εδώ. Αλλά πρέπει να συνεχίσω, γιατί έχω υποχρέωση. Και τι να κάνω; Δεν μπορώ να γυρίσω πίσω, δεν υπάρχουν άλλες θέσεις.»

2. Οικονομική Δυσχέρεια: Μετακινήσεις χωρίς μελλοντική ελπίδα
   Εν μέσω μιας κακοπληρωμένης εργασίας και χωρίς πρόσθετες επιδοτήσεις, οι αναπληρωτές αναγκάζονται να καλύψουν τεράστιες αποστάσεις για να φτάσουν στις δουλειές τους. «Ποτέ δεν σκέφτηκα πως τα έξοδα της δουλειάς μου θα ξεπερνούσαν τον μισθό μου», λέει ο Γιώργος, καθηγητής στη Θεσσαλονίκη, που πήρε θέση στην Κρήτη. «Αναγκάστηκα να νοικιάσω σπίτι εκεί. Ούτε τα χρήματα για να επιστρέψω στο σπίτι μου δεν μου μένουν.»

3. Ψυχολογικές Επιπτώσεις: Η καθημερινότητα μία διαρκής πολεμική
   Οι συνέπειες αυτής της απόστασης δεν περιορίζονται μόνο στην τσέπη. Η Μαρία, όπως και πολλοί άλλοι, παλεύει με την απομόνωση. «Όλη μέρα στη δουλειά, χωρίς φίλους ή οικογένεια. Η ψυχολογική πίεση είναι τεράστια», λέει με κούραση στη φωνή της. «Αλλά πώς να το αφήσω; Όταν έχεις την ευκαιρία να δουλέψεις, δεν μπορείς να πεις όχι. Η δουλειά είναι το παν.»

Αληθινές μαρτυρίες: Κοινωνικές επιπτώσεις, μία άλλη διάσταση

• Η Μαρία, δασκάλα από Αθήνα
  «Με έστειλαν να διδάξω σε ένα σχολείο στη Χίο. Δεν ήξερα καν πώς να φτάσω εκεί. Η απομόνωση είναι καθημερινή. Μιλάμε για νησιά χωρίς κοινωνικές δομές, χωρίς ζωή. Έχω ανάγκη από υποστήριξη και όχι από απομόνωση.»

• Ο Γιώργος, καθηγητής Μαθηματικών
  «Πρώτη φορά ήρθα σε τόσο απόμακρη περιοχή και όταν έφτασα, είδα ότι δεν υπήρχαν οι συνθήκες για να μείνω. Ούτε διαμερίσματα, ούτε κοινωνική υποστήριξη. Η ψυχολογική πίεση με κούρασε πριν καν αρχίσω να διδάσκω.»

Οι κινήσεις του Υπουργείου – Μια Προσπάθεια, χωρίς αποτέλεσμα

Το Υπουργείο Παιδείας μοιάζει να είναι συνεχώς σε κατάσταση ετοιμότητας για να καλύψει τα κενά, χωρίς να σκέφτεται τις συνέπειες αυτής της πολιτικής. Αν και έχει λάβει μέτρα για την κάλυψη εξόδων μετακίνησης και στέγασης, η πραγματικότητα είναι πως τα μέτρα αυτά δεν είναι επαρκή. Οι «έκτακτες» επιδοτήσεις και οι «βοήθειες» μοιάζουν περισσότερο με ασπιρίνες σε βαριά αρρώστια. Δεν καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα ριζικά, ούτε να αποτρέψουν την απογοήτευση των δασκάλων.

Προτεινόμενες λύσεις – Ο νέος στόχος: Υποστήριξη με σαφή στρατηγική

1. Μειώστε την απόσταση, βελτιώστε τις συνθήκες
   Το Υπουργείο πρέπει να επενδύσει στην τοπική εκπαίδευση και να δημιουργήσει καλύτερες υποδομές και συγκοινωνιακές συνδέσεις, για να μειώσει την ανάγκη για μεγάλες μετακινήσεις.

2. Αναγνώριση και Στήριξη: Ο Εκπαιδευτικός δεν είναι ρομπότ
   Ο εκπαιδευτικός δεν είναι μόνο εκπαιδευτικός. Είναι άνθρωπος με ανάγκες, με συναισθήματα και οικογένεια. Το κράτος πρέπει να το κατανοήσει και να στηρίξει όχι μόνο με λόγια, αλλά και με πράξεις.

3. Ψυχολογική υποστήριξη και κοινωνική δικτύωση
   Οι αναπληρωτές χρειάζονται πραγματική υποστήριξη, ψυχολογική και κοινωνική, για να αντεπεξέλθουν στις συνθήκες που τους επιβάλλονται. Η απομόνωση μπορεί να σκοτώσει τη διάθεση για διδασκαλία.

Συμπερασματικά, καταλήγουμε στο εξής:

Αυτό το σύστημα των διορισμών είναι περισσότερο μία απλή διαδικασία «καλυμμάτων» για τις ανάγκες του κράτους, παρά μια αληθινή λύση για τις ανάγκες των αναπληρωτών. Αν δεν αλλάξουν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες δουλεύουν, πολύ σύντομα, θα αντιμετωπίσουμε ένα τεράστιο πρόβλημα: Η εκπαίδευση δεν μπορεί να αντέξει χωρίς τους ανθρώπους που την κρατούν ζωντανή. Και οι άνθρωποι δεν αντέχουν να είναι μόνοι και εγκαταλειμμένοι.

Έρευνα / reportage / σύνταξη   –  Μαρία Δημητρίου