Η παράπλευρη πλευρά στην κανονικοποίηση της κάνναβης.

Τα τελευταία χρόνια, η νομιμοποίηση της κάνναβης σε πολλές χώρες του εξωτερικού έχει δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα.

 Σε πολλές πόλεις, τα καταστήματα πώλησης κάνναβης είναι πλέον τόσο συνηθισμένα όσο τα καφέ ή τα περίπτερα.

Η εικόνα αυτή μπορεί να μοιάζει ελκυστική σε όσους υποστηρίζουν την αποποινικοποίηση, αλλά εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τις κοινωνικές, οικονομικές και υγειονομικές συνέπειες που επιφέρει.

Η μαζική διαθεσιμότητα της κάνναβης, αν και μπορεί να έχει κάποιες θετικές πτυχές σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, αποτελεί κυρίως μια επικίνδυνη εξέλιξη που απειλεί την κοινωνία με τρόπους που πολλοί δεν έχουν ακόμα συνειδητοποιήσει.

Τα ποσοστά χρήση κάνναβης στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες έρευνες, η χρήση κάνναβης στην Ελλάδα καταγράφει τα εξής ποσοστά:

•Μεταξύ των εφήβων:περίπου 8% έχουν δοκιμάσει κάνναβη τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Από αυτούς, το 6,9% δήλωσε ότι έκανε χρήση μέσα στον τελευταίο χρόνο, ενώ το 4,4% ανέφερε χρήση τον τελευταίο μήνα.

(Άρα τα ποσοστά για τη συχνότητα,παραμένουν υψηλά)

•Στην Αττική:οι αναλύσεις λυμάτων δείχνουν ότι περίπου το 10%-11% του πληθυσμού καταναλώνει κάνναβη.

Παρότι η φαρμακευτική χρήση της κάνναβης νομιμοποιήθηκε το 2017, δεν υπάρχουν σαφή-αναλυτικά  στοιχεία, που να αποδεικνύουν σημαντική αύξηση ή μείωση της γενικής χρήσης της ουσίας στον πληθυσμό.

1. Η καλλιέργεια μιας νέας κουλτούρας.

Όταν ένα προϊόν είναι νόμιμο και ευρέως διαθέσιμο, η αντίληψη του κοινού αλλάζει ριζικά.

 Σε χώρες όπως:

•  ο Καναδάς
•  οι Ηνωμένες Πολιτείες (σε ορισμένες πολιτείες)
• η Ολλανδία
• η Γερμανία.

Η κάνναβη έχει καταστεί ένα προϊόν καθημερινής κατανάλωσης, όπως το αλκοόλ ή ο καφές.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ίδια η χρήση της, αλλά η διαμόρφωση μιας κουλτούρας όπου η κάνναβη θεωρείται ακίνδυνη ή ακόμα και ωφέλιμη, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι επιστημονικά αποδεδειγμένες συνέπειές της.

Η ευκολία πρόσβασης σε προϊόντα κάνναβης,σε μορφές όπως:

• σοκολάτες
• γλυκά
• αναψυκτικά.

Τα οποία περιέχουν THC (το κύριο ψυχοδραστικό συστατικό), διευκολύνει τη χρήση από νεότερες ηλικίες.

 Οι νέοι άνθρωποι εκτίθενται σε μια ουσία που μπορεί να επηρεάσει τη νευρολογική τους ανάπτυξη και να τους οδηγήσει σε εξάρτηση.
Καθώς και σε προβλήματα ψυχικής υγείας όπως άγχος, κατάθλιψη και ψυχωσικά επεισόδια.

2. Η Αύξηση της χρήσης και των συνεπειών.

Σε πολλές περιοχές όπου η κάνναβη έχει γίνει νόμιμη, έχει σημειωθεί αύξηση στη χρήση της – ιδιαίτερα μεταξύ των νέων.

Για παράδειγμα, έρευνες στις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ότι μετά τη νομιμοποίηση, τα ποσοστά καθημερινής χρήσης αυξήθηκαν σημαντικά, ακόμα και μεταξύ εφήβων, παρά τις νομοθετικές ρυθμίσεις που υποτίθεται ότι το αποτρέπουν.

Η αυξημένη χρήση κάνναβης έχει και άλλες κοινωνικές επιπτώσεις:

• περισσότερα περιστατικά τροχαίων ατυχημάτων που συνδέονται με οδηγούς υπό την επήρεια
•  μεγαλύτερη ανάγκη για προγράμματα απεξάρτησης
• αύξηση των περιπτώσεων νοσηλείας λόγω παρενεργειών όπως οξύ άγχος, κρίσεις πανικού και παρανοϊκές τάσεις.

Παράλληλα, σε πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής όπως το Κολοράντο, όπου η κάνναβη είναι νόμιμη εδώ και χρόνια, οι επιχειρήσεις που πωλούν το προϊόν έχουν διαπιστώσει ότι οι ισχυρότερες μορφές THC γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρών ψυχολογικών επιπτώσεων στους χρήστες.

3. Οικονομικά συμφέροντα και επιθετικό marketing.

Η βιομηχανία της κάνναβης εξελίσσεται σε μια τεράστια επιχείρηση δισεκατομμυρίων.

Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα επενδύουν τεράστια ποσά στο marketing, προσπαθώντας να πείσουν τους καταναλωτές ότι η χρήση της κάνναβης είναι ακίνδυνη ή ακόμα και ευεργετική.

Όπως συνέβη και με τη βιομηχανία του καπνού, οι μεγάλες εταιρείες προωθούν την κατανάλωση μέσα από φιλικές, ελκυστικές διαφημίσεις και συνεργασίες με influencers, δημιουργώντας μια εικόνα “lifestyle προϊόντος” γύρω από την κάνναβη.

* Η στρατηγική αυτή στοχεύει κυρίως τους νέους, που είναι πιο ευάλωτοι σε τέτοιου είδους επιρροές.*

Η νομιμοποίηση συχνά συνοδεύεται από υποσχέσεις για:

• οικονομική ανάπτυξη
• αύξηση των φορολογικών εσόδων
• δημιουργία θέσεων εργασίας.

Ωστόσο, πολλές φορές τα κοινωνικά κόστη που προκύπτουν από τη χρήση – όπως η αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας, η εξάρτηση και η εγκληματικότητα που σχετίζεται με τη μαύρη αγορά,που εξακολουθεί να υπάρχει – ξεπερνούν κατά πολύ τα οικονομικά οφέλη.

4. Η ψευδαίσθηση της ασφάλειας.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της νομιμοποίησης είναι ότι δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ασφάλειας γύρω από την κάνναβη.

Αρκετοί θεωρούν πως εφόσον είναι νόμιμη, είναι και ασφαλής.

Όμως, η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί ότι η χρόνια χρήση κάνναβης μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, να επηρεάσει τη μνήμη και τη συγκέντρωση, και να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών διαταραχών, ιδιαίτερα σε άτομα με προδιάθεση.

Οι άνθρωποι που ξεκινούν τη χρήση σε νεαρή ηλικία έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν εθισμό.

Παρά τους ισχυρισμούς των υποστηρικτών της νομιμοποίησης, έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 10% των χρηστών κάνναβης θα αναπτύξουν εξάρτηση, ποσοστό που αυξάνεται στο 17% όταν η χρήση ξεκινά στην εφηβεία.

Αυτό σημαίνει ότι η ελεύθερη πρόσβαση στην κάνναβη δεν είναι τόσο ακίνδυνη όσο υποστηρίζεται, ειδικά όταν λαμβάνουμε υπόψη τις μακροπρόθεσμες συνέπειες.

5. Η σύνδεση με την παράνομη αγορά.

Ένα άλλο επιχείρημα υπέρ της νομιμοποίησης είναι ότι μπορεί να μειώσει την εγκληματικότητα και να εξαλείψει τη μαύρη αγορά.

*Στην πραγματικότητα, αυτό δεν συμβαίνει πάντα….*

 Σε χώρες όπου η κάνναβη έχει νομιμοποιηθεί, η παράνομη αγορά συνεχίζει να υφίσταται, κυρίως επειδή οι νόμιμες επιχειρήσεις επιβαρύνονται με υψηλή φορολογία, κάνοντας τα προϊόντα τους πιο ακριβά σε σχέση με τα παράνομα.

Αυτό οδηγεί πολλούς καταναλωτές να στραφούν σε παράνομους προμηθευτές, διατηρώντας έτσι το οργανωμένο έγκλημα ζωντανό.

Έτσι η ζήτηση για πιο ισχυρά και επικίνδυνα παράγωγα της κάνναβης αυξάνεται, με αποτέλεσμα τη διάθεση προϊόντων που περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις THC, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρών παρενεργειών.

6. Η διεθνής διάδοση του φαινομένου και οι κίνδυνοι για την Ελλάδα.

Με όλο και περισσότερες χώρες να ακολουθούν το παράδειγμα της νομιμοποίησης, υπάρχει ο κίνδυνος στη χώρα μας, να το αφομοιώσει ως τη «νέα καθημερινότητα».

Η Ελλάδα και άλλες χώρες θα πρέπει να προβληματιστούν σοβαρά προτού ακολουθήσουν το ίδιο μονοπάτι.

Σε μια κοινωνία όπως η ελληνική, όπου ήδη υπάρχουν σοβαρά προβλήματα με τη χρήση ουσιών, η ελεύθερη διάθεση της κάνναβης θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη διάδοσή της, ειδικά μεταξύ των νέων.

Η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης και οι περιορισμένοι μηχανισμοί ελέγχου θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια νέα γενιά ανθρώπων που θεωρούν τη χρήση ναρκωτικών ως κάτι φυσιολογικό.

Η διάδοση καταστημάτων που πωλούν νόμιμη κάνναβη σε κάθε γωνιά του δρόμου δεν αποτελεί απλώς μια εμπορική τάση, αλλά μια σοβαρή κοινωνική εξέλιξη με επιπτώσεις που δεν έχουν ακόμα πλήρως αξιολογηθεί.

Η ευκολία πρόσβασης, η ψευδαίσθηση της ασφάλειας, η αύξηση της χρήσης και τα οικονομικά συμφέροντα που κρύβονται πίσω από αυτή τη βιομηχανία δημιουργούν ένα επικίνδυνο περιβάλλον, ειδικά για τους νέους.

Η άποψη των γιατρών.

Οι απόψεις των γιατρών για τη νομιμοποίηση της κάνναβης διαφέρουν ανάλογα με τη χρήση της.

1)Ιατρική χρήση.

 Υπέρ:

• Πολλοί γιατροί υποστηρίζουν τη χρήση της για ανακούφιση από χρόνιο πόνο, επιληψία, σκλήρυνση κατά πλάκας, ναυτία από χημειοθεραπεία.
• Ορισμένες μορφές (CBD, χαμηλή THC) είναι ασφαλείς και έχουν λίγες παρενέργειες.
• Χρησιμοποιείται ήδη σε πολλές χώρες με ιατρική συνταγή.

 Κατά:

• Δεν είναι πάντα ξεκάθαρη η δοσολογία και η ασφάλεια σε βάθος χρόνου.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει εθισμό ή ψυχικές διαταραχές (ιδιαίτερα η υψηλή THC).
• Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για την αποτελεσματικότητα σε ορισμένες ασθένειες.

2)Ψυχαγωγική χρήση.

Υπέρ:

• Αποποινικοποίηση μπορεί να μειώσει το παράνομο εμπόριο και να επιτρέψει έλεγχο ποιότητας.
• Μερικοί γιατροί υποστηρίζουν ότι είναι λιγότερο επικίνδυνη από το αλκοόλ και τον καπνό.
• Σε χώρες του εξωτερικού όπου νομιμοποιήθηκε, δεν υπήρξε μεγάλη αύξηση στη χρήση από εφήβους.

 Κατά:

• Η μακροχρόνια χρήση μπορεί να επηρεάσει τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την ψυχική υγεία, ειδικά σε νέους.
• Υπάρχει κίνδυνος για εθισμό σε άτομα με προδιάθεση.
• Μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο τροχαίων ατυχημάτων.

Οι γιατροί γενικά είναι πιο θετικοί για τη φαρμακευτική κάνναβη όταν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση.

 Στην ψυχαγωγική χρήση, οι απόψεις διίστανται, με κάποιους να υποστηρίζουν την αποποινικοποίηση και άλλους να ανησυχούν για τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και τη δημόσια ασφάλεια.

Αντί να επιδιώκουμε τη νομιμοποίηση ως «λύση», θα έπρεπε να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στην ενημέρωση, την πρόληψη και την αντιμετώπιση της χρήσης ναρκωτικών ουσιών.

Μια κοινωνία που προωθεί την ευκολία πρόσβασης σε ουσίες που επηρεάζουν την ψυχική και σωματική υγεία των πολιτών της δεν είναι μια κοινωνία προοδευτική, αλλά μια κοινωνία που παραδίδεται στα συμφέροντα της βιομηχανίας και αδιαφορεί για τις επιπτώσεις στις μελλοντικές γενιές.

Έρευνα/Reportage

Κωνσταντίνα Ξανθοπούλου

Δημοσιογράφος.