12+1 επαγγέλματα που πλέον δεν υπάρχουν.

Η επαγγελματική ζωή του ανθρώπου εξελίσσεται ασταμάτητα μέσα στους αιώνες, ακολουθώντας τις τεχνολογικές, κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές κάθε εποχής.

Πολλά επαγγέλματα που κάποτε θεωρούνταν απαραίτητα για την καθημερινότητα και την επιβίωση των ανθρώπων, σήμερα είτε έχουν αντικατασταθεί από την τεχνολογία είτε έχουν ξεπεραστεί από τις νέες ανάγκες της κοινωνίας.

Ορισμένα από αυτά έχουν εξαφανιστεί τελείως, αφήνοντας πίσω τους μόνο ιστορικές αναφορές ή νοσταλγικές μνήμες.

1. Λανάρης  (εργάτης επεξεργασίας μαλλιού)

Πριν την εκβιομηχάνιση της υφαντουργίας, το μαλλί των προβάτων περνούσε από μια διαδικασία καθαρισμού και «χτενίσματος» για να μετατραπεί σε νήμα.

Αυτή η εργασία γινόταν από τον λανάρη, ο οποίος με ειδικά εργαλεία αφαιρούσε τις ακαθαρσίες και ίσιωνε τις ίνες του μαλλιού.

 Με την έλευση των υφαντουργικών μηχανών και των μεγάλων εργοστασίων, το επάγγελμα του λανάρη σταδιακά εξαφανίστηκε.

2. Κωδωνοποιός

Οι κωδωνοποιοί ήταν τεχνίτες που κατασκεύαζαν καμπάνες για εκκλησίες, δημόσια κτίρια και πλοία.

 Η διαδικασία απαιτούσε εξειδίκευση στη χύτευση μετάλλων και βαθιά γνώση της ακουστικής.

Αν και μεμονωμένες περιπτώσεις εργαστηρίων εξακολουθούν να υπάρχουν για λόγους αποκατάστασης ή παραγγελιών, το επάγγελμα ως οργανωμένος κλάδος έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

3. Αναγνώστης εργοστασίου

Στον 19ο αιώνα, όταν η δουλειά στα εργοστάσια ήταν μονότονη και εξαντλητική, κάποιοι εργάτες αναλάμβαναν να διαβάζουν φωναχτά εφημερίδες, μυθιστορήματα ή πολιτικά κείμενα στους συναδέλφους τους για να περνάει ευχάριστα η ώρα.

Το επάγγελμα του «αναγνώστη» εξαφανίστηκε με την έλευση του ραδιοφώνου και αργότερα της μουσικής στα εργοστάσια.

4. Καλαθοπλέκτης

Οι καλαθοπλέκτες κατασκεύαζαν καλάθια από φυσικά υλικά όπως λυγαριά, ψάθα και καλάμια.

 Σε ορισμένες περιοχές σήμερα, η τέχνη διατηρείται ως λαϊκή παράδοση ή τουριστικό προϊόν, το επάγγελμα ως βασικό μέσο βιοπορισμού έχει πλέον εξαφανιστεί.

Τα βιομηχανικά προϊόντα, τα πλαστικά και τα φθηνά εισαγόμενα αγαθά αντικατέστησαν πλήρως τις χειροποίητες κατασκευές.

5. Αναφλεκτήρας λαμπών

Πριν τον ηλεκτρισμό, οι δρόμοι φωτίζονταν με λάμπες πετρελαίου ή αερίου.

Κάθε απόγευμα, ο αναφλεκτήρας περνούσε από κάθε φανάρι και το άναβε με μακρύ καλάμι ή σκάλα.

Το πρωί, επέστρεφε για να τα σβήσει. Με την εξάπλωση του ηλεκτρικού φωτός, αυτό το επάγγελμα εξαφανίστηκε γρήγορα.

6. Εκδορέας πάγου

Πριν τις ηλεκτρικές ψυκτικές συσκευές, υπήρχαν εργάτες που έκοβαν μεγάλους πάγους από παγωμένες λίμνες τον χειμώνα και τους αποθήκευαν σε ειδικά κελάρια με πριονίδι, ώστε να χρησιμοποιηθούν τους θερινούς μήνες.

Οι εκδορείς πάγου ήταν σημαντικοί για τη συντήρηση των τροφίμων.

Με την έλευση του ψυγείου, το επάγγελμα εξαφανίστηκε ολοκληρωτικά.

7. Λινοτύπης

Η λινοτυπία ήταν η τεχνική στοιχειοθεσίας που χρησιμοποιούταν για την έκδοση εφημερίδων και βιβλίων από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τα μέσα του 20ού.

Οι λινοτύπες μηχανές απαιτούσαν χειριστές που πληκτρολογούσαν μεταλλικά στοιχεία για να σχηματιστεί κάθε σελίδα.

 Με την είσοδο των ψηφιακών εκτυπώσεων και των υπολογιστών, το επάγγελμα εξαφανίστηκε σχεδόν από τη μια μέρα στην άλλη.

8. Νερουλάς

Ο νερουλάς ήταν ένα από τα πιο κοινά επαγγέλματα στις πόλεις πριν την ύδρευση.

Μεταφέροντας νερό από πηγές ή δημόσιες βρύσες, το μοίραζε από πόρτα σε πόρτα.

 Η δουλειά ήταν κοπιαστική και καθημερινή.

Με τα δίκτυα ύδρευσης και τη βρύση μέσα στο σπίτι, οι νερουλάδες δεν είχαν πλέον λόγο ύπαρξης.

9. Καλογεροκόριτσο ή καλόγρια οικιακής χρήσης

Στην παλιά Ελλάδα, πολλές οικογένειες έπαιρναν «καλογεροκόριτσα» ή μοναχές για να βοηθούν στις δουλειές του σπιτιού, ιδιαίτερα σε χήρες ή μοναχικά άτομα.

Αυτή η πρακτική είχε και θρησκευτική χροιά, αλλά και οικονομική σημασία.

Σήμερα, η κοινωνική αυτή συνθήκη έχει εξαφανιστεί.

10. Καραβομαραγκός

Οι παραδοσιακοί καραβομαραγκοί κατασκεύαζαν ξύλινα καΐκια, βάρκες και καράβια, με δεξιοτεχνία που περνούσε από γενιά σε γενιά.

Με τον εκσυγχρονισμό της ναυπηγικής και τη χρήση σύνθετων υλικών όπως το fiberglass και το αλουμίνιο, η ανάγκη για ξύλινες κατασκευές μειώθηκε σημαντικά, οδηγώντας το επάγγελμα σε εξαφάνιση.

11. Παγοπώλης

Ο παγοπώλης μετέφερε και πουλούσε κομμάτια πάγου σε σπίτια και καταστήματα πριν την ευρεία διάδοση των οικιακών ψυγείων.

Έκοβε τον πάγο σε κομμάτια και τον μοίραζε με κάρα ή φορτηγά.

Με την είσοδο του ηλεκτρικού ψυγείου σε κάθε σπίτι, το επάγγελμα εξαφανίστηκε μέσα σε λίγες δεκαετίες.

12. Χαρτοκόπτης

Πριν την αυτοματοποίηση των τυπογραφείων, ο χαρτοκόπτης ήταν υπεύθυνος για την κοπή των τυπωμένων φύλλων χαρτιού στο σωστό μέγεθος για βιβλία, περιοδικά ή εφημερίδες.

Η εργασία απαιτούσε ακρίβεια και εμπειρία.

Με τη χρήση σύγχρονων εκτυπωτικών και κοπτικών μηχανών, η χειρωνακτική αυτή ειδικότητα καταργήθηκε.

13. Καλασνίκης (ή σιδεράς υποδημάτων)

Ο καλασνίκης ήταν ο τεχνίτης που επισκεύαζε ή έφτιαχνε από την αρχή τα σίδερα που προσαρμόζονταν στις σόλες των παπουτσιών, κυρίως σε παπούτσια εργασίας ή αγροτικά υποδήματα.

Με τη μαζική παραγωγή παπουτσιών και τα φθηνά υλικά, η ανάγκη για τέτοιου είδους επισκευές εξαφανίστηκε σχεδόν εντελώς.

Η εξαφάνιση επαγγελμάτων δεν είναι απαραίτητα αρνητικό φαινόμενο.

Αποτελεί τη φυσική συνέπεια της εξέλιξης της τεχνολογίας, της αλλαγής των συνθηκών ζωής και της αναζήτησης πιο αποτελεσματικών λύσεων.

Ωστόσο, κάθε χαμένο επάγγελμα κουβαλά μαζί του ένα κομμάτι πολιτιστικής κληρονομιάς, τεχνογνωσίας και ανθρώπινης ιστορίας.

 Ο σεβασμός στη μνήμη αυτών των επαγγελμάτων μας υπενθυμίζει πώς έφτασε η κοινωνία μας στο σήμερα και ίσως μας βοηθά να φανταστούμε καλύτερα το αύριο.

Έρευνα/Reportage

Κωνσταντίνα Ξανθοπούλου

Δημοσιογράφος.